Mentaal welzijn navigeren als leidinggevende
Een andere kijk op mentaal welzijn
Mentale gezondheid is geen zwart-wit verhaal. Het beweegt zich tussen uitersten, en de rol van een leidinggevende verandert mee. Krijg meer inzicht in deze dynamiek en kom te weten hoe je zorgt voor een gezonde balans binnen je team of organisatie.
Mentaal welzijn: een dynamisch continuüm
Mentaal welzijn is niet zwart-wit. Het is niet óf je goed voelen en keihard presteren, óf je depressief voelen en niets gedaan krijgen. Beeld je liever een continuüm in met twee uitersten en een heel spectrum daartussenin. Die nuance is belangrijk, omdat er helaas een stigma rust op mentale kwetsbaarheden. Daar komen we straks nog op terug.
Langs de ene kant heb je dus medewerkers die over het algemeen tevreden en goed uitgerust zijn, presteren naar behoren en hun emoties onder controle hebben. Aan het andere uiterste van het spectrum hebben mensen moeite met hun taken tot een goed einde te brengen, stellen ze het fysiek niet goed, voelen ze zich depressief en/of kunnen ze agressief uitvallen.
Mentale uitdagingen op de werkvloer
Mensen die zich ergens daartussenin bevinden zijn wel in staat om te werken, maar kunnen eigenlijk wel wat hulp of steun gebruiken. Leidinggevenden zijn zich hier best van bewust, want als je pas gaat ingrijpen wanneer iemands welzijn gekelderd is, dan wordt het moeilijker (en duurt het langer) om die persoon weer overeind te krijgen.
Wat zijn dan zoal zaken waar mensen mee worstelen? Stress, al dan niet veroorzaakt door werkdruk, techno-onzekerheid, angstige of depressieve gevoelens, vermoeidheid en concentratieproblemen zijn de (mentale) uitdagingen die het vaakst voorkomen.
Om je een idee te geven: maar liefst 1 op de 5 werknemers heeft elk jaar (!) te kampen met angsten die het werk belemmeren. Ongeveer 1 op de 3 krijgt er ooit in zijn leven mee te maken. Cijfers die we niet kunnen negeren.
Maar liefst 1 op de 5 werknemers heeft elk jaar (!) te kampen met angsten die het werk belemmeren.
De signalen herkennen en aanpakken
Leidinggevenden spelen een sleutelrol in het tijdig opmerken van signalen dat iemand het moeilijk heeft. Denk maar aan toenemende afwezigheid of vaker te laat komen, verminderde prestaties op vlak van kwaliteit en/of kwantiteit, rusteloosheid, zich meer afzijdig houden binnen het team of net vaker conflict opzoeken.
Een leidinggevende hoeft daarom geen ‘diagnose’ te stellen. Het gaat erom dat ze opmerken wanneer iemand uit balans is en dat je de juiste ondersteuning biedt of, mocht dat nodig zijn, doorverwijst naar professionele hulp. Wat dat betreft, bevindt de rol van een leidinggevende zich evengoed op een continuüm.
De link tussen leiderschap en welzijn
Hoewel mentale problemen natuurlijk een oorzaak buiten het werk kunnen hebben, hoeft het niet te verbazen dat de leiderschapsstijl van leidinggevenden ook een impact heeft op het welzijn van je medewerkers. Hoe meer ze gemotiveerd, geïnspireerd en gesteund (maar even goed uitgedaagd) worden, hoe gelukkiger mensen zich voelen.
Logisch, want we hebben allemaal de behoefte om ergens bij te horen. Door op te merken wanneer het minder goed gaat met iemand, geef je als leidinggevende de boodschap: “Ik zie jou, en ik wil je helpen want je doet ertoe.” Mensen voelen zich gesteund, wat hun mentaal welzijn ten goede komt.
Het RIGHT-model voor leidinggevenden
Wat kan je verder concreet doen om een mentaal gezonde werkomgeving te creëren? Het RIGHT-model, uitgewerkt door de Canadese onderzoekster Biricik Gulseren, biedt leidinggevenden alvast een handig geheugensteuntje:
- Recognition: Geef erkenning voor het werk dat goed wordt gedaan.
- Involvement: Betrek medewerkers bij beslissingen en processen.
- Growth: Bied mogelijkheden voor persoonlijke en professionele ontwikkeling.
- Health & safety: Zorg voor een veilige werkplek, zowel fysiek als mentaal.
- Teamwork: Stimuleer het samenwerken en zet in op een ondersteunende teamcultuur.
Een leidinggevende hoeft geen ‘diagnose’ te stellen. Het gaat erom dat ze opmerken wanneer iemand uit balans is en dat je de juiste ondersteuning biedt.
Naast deze acties kunnen ook gerichte opleidingen en acties binnen een organisatie helpen. Denk maar aan een opleiding leiderschap bij werkdruk & stress, waarbij leidinggevenden leren hoe ze concreet het gesprek best aangaan met hun team.
Het stigma rond mentale gezondheid
We stipten het eerder al aan: er hangt toch nog vaak een stigma rond mentale gezondheidsproblemen – ondanks dat velen ermee te maken krijgen. Veel mensen durven zelf geen hulp te vragen uit angst voor negatieve reacties of oordelen.
Dit maakt het des te belangrijker om een cultuur te creëren waarin openheid wordt aangemoedigd. Laat zien dat het oké is om over mentale gezondheid te praten, maar weet ook dat proactiviteit vanuit leidinggevenden cruciaal is. Want hoe hard we ook proberen, het (geïnternaliseerde) stigma verdwijnt niet van de ene op de andere dag.
Van bewustwording naar actie
Er wordt vandaag – gelukkig – al veel meer gesproken over mentaal welzijn, maar er is vooral ook actie nodig. Leidinggevenden zitten daarbij in een sleutelrol, dus zorg ervoor dat ze de nodige kennis én concrete handvaten hebben om tijdig te kunnen ingrijpen.
Wil je hier meer over weten? Lees dan zeker ook ons blogartikel “Vijf sleutelmomenten om werkdruk te managen”. En weet dat je kan rekenen op How’s Work om zowel leidinggevenden als medewerkers te ondersteunen op vlak van mentaal (en digitaal) welzijn. Bekijk onze oplossingen, of stuur ons een berichtje en we helpen je snel verder.