Hoe ouder, hoe minder leergierig:
klopt dat eigenlijk?
VOOR (HR) SCIENCE GEEKS
Je moet steeds nieuwe dingen kunnen om mee te zijn, en omgekeerd zijn sommige aangeleerde vaardigheden niet langer relevant. Onze snel veranderende wereld klinkt als een bedreiging voor de oudere generatie op de werkvloer, waarvan vaak gedacht wordt dat zij nogal stug zijn in hun denken en doen. Maar is dat wel zo, en kan een inclusieve leercultuur de verschillende generaties niet net versterken?
In deze blog nemen we een deep dive in het verandervermogen van ons brein door de jaren heen. En hoewel er een grond van waarheid zit in bepaalde clichés, kunnen we blijven leren op elke leeftijd.
Leeftijd doet ertoe
Puur biologisch gezien speelt leeftijd inderdaad een rol in hoe veranderlijk ons brein is. Stel je even een wereldkaart voor van zo’n vijfduizend jaar geleden. Toen waren grenzen nog heel veranderlijk: allerhande kleine gebeurtenissen konden die doen verschuiven. Een rivier die uit zijn oevers trad en zo zijn bedding wat verlegde, struikrovers die aan terrein wonnen, een conflict tussen twee nederzettingen… om maar een paar voorbeelden te noemen. Met zo’n kaart kan je jonge hersenen vergelijken: heel flexibel en veranderlijk. Maar grenzen zijn de dag van vandaag veel stabieler, en de wereldkaart dus ook. Er zijn geen struikrovers meer, wel de Verenigde Naties. Dat geldt ook voor oude(re) hersenen. De plattegronden zijn daarin alsmaar vaster gaan staan.
Ons brein werkt efficiënter wanneer we ouder worden, maar dat gaat ten koste van de flexibiliteit.
Hoe ouder, hoe minder verander-vermogen
Het verandervermogen van ons brein neemt dus af met de leeftijd. Wanneer we ouder worden, hebben we simpelweg minder grijze stof en neurotransmitters. De connectiviteit tussen neuronen neemt ook af. Dat is waarom je als kind het snelst leert: je brein is dan nog heel veranderlijk. Om diezelfde reden herstel je op jonge leeftijd ook makkelijker van hersenbeschadigingen.
Leerstrategieën van de hersengebieden
Er is nog volop onderzoek aan de gang over wanneer en waarom je brein precies open staat om alles op te nemen en te leren. Want vergis je niet: sommige gebieden van de hersenen kunnen wél lang (blijven) leren, ongeacht je leeftijd. Volgens één hypothese is dat zo omdat het net de bedoeling is dat deze hersengebieden veranderingen waarnemen. Denk bijvoorbeeld aan het vermogen om je te oriënteren, of om gezichten te herkennen. Voor je brein is het handig dat je in die taken flexibel blijft.
Andere taken, zoals bijvoorbeeld hoe je je eten doorslikt, komen sneller vast te staan omdat er nu eenmaal niet zo veel verandert op die vlakken. Over het algemeen werkt ons brein daardoor efficiënter wanneer we ouder worden – maar dat gaat ook ten koste van een stukje flexibiliteit.
Met ouder te worden verliezen we neuroplasticiteit maar winnen we levenservaring.
LANGER LEVEN, LANGER LEREN
Blijven hersenen plastisch wanneer we ouder worden? Het antwoord op die vraag is dus niet eenduidig. De plasticiteit neemt af, ja, maar het tempo verschilt erg tussen verschillende hersengebieden. Je zou het kunnen vergelijken met een plattegrond van een stad. In een stad met een lange geschiedenis, zoals Rome of Parijs, is het moeilijker om het stratenplan aan te passen, maar er veranderen weliswaar nog altijd kleine dingen.
Je kan dus op elke leeftijd leren, maar naarmate je ouder wordt, gaat het leerproces over het algemeen trager. Waarom? Omdat veranderingen in je hersenen zich alleen voordoen als je iets onverwachts opmerkt in je omgeving. Maar hoe ouder je bent, hoe beter je je omgeving kent. En dus zijn er minder onverwachte nieuwe dingen die je hersenen uitdagen. Net daarom is het belangrijk om op elke leeftijd nieuwsgierig te blijven en te blijven leren.
flexibiliteit x levenservaring
Het valt dus niet te ontkennen: hoe ouder je bent, hoe minder flexibel je brein is. Maar die afname van neuroplasticiteit heeft ook zijn positieve kanten. Wat we verliezen aan verandervermogen, winnen we aan ervaring. We hebben meer vaste routines, die ons het leven gemakkelijker maken. We weten wie we zijn, hoe we het best functioneren en wat we leuk vinden. Dat heeft allemaal voordelen natuurlijk, ook op de werkvloer. Ook voor het cliché van “wijsheid komt met de jaren” valt er dus wat te zeggen.
Van TikTokkende boomers tot Gen Z’ers die liefst zo offline mogelijk werken: het zijn er meer dan je denkt.
Een inclusieve leercultuur: the best of both worlds
Wat betekent dit nu precies allemaal voor de leercultuur binnen je bedrijf? Eén ding is zeker: we leren allemaal anders. Dat is in zekere mate afhankelijk van je leeftijd. Oudere werknemers hebben vaak meer ervaring, vakkennis en een netwerk dat ze doorheen hun carrière hebben opgebouwd. Maar vergeet ook niet dat hoe (graag) je leert, voor een stuk simpelweg afhangt van je persoonlijkheid.
Van TikTokkende boomers tot Gen Z’ers die liefst zo offline mogelijk werken: het zijn er meer dan je denkt. Zorg dus voor een leercultuur waarin iedereen, ongeacht hun leeftijd, de mogelijkheid heeft om zichzelf te ontwikkelen op hun eigen manier. Zo kan elk teamlid voldoening en plezier halen uit het werk, en zo blijft het uitdagend. Want zoals je intussen weet, houdt dat je (brein) scherp.
Het komt er dus op aan om in te zetten op zowel ervaring als verandering. Zo bouw je aan een leercultuur waarin zowel jong als oud(er) hun gading vinden. Wil je dit mee in de hand werken door in te zetten op levenslang leren binnen jouw bedrijf? Kom tijdens ons gratis webinar op 29/6 te weten hoe je dat doet: schrijf je hier in.
