Elke leidinggevende weet: werkdruk is er altijd. In golven, in pieken, en soms gewoon permanent. Je probeert de druk te verlagen door werk te herverdelen, prioriteiten te stellen of tijdelijk iets over te nemen. En toch… merk je dat het niet altijd helpt.
Sterker nog: soms lijkt het de frustratie net te vergroten. Wat helpt er dan wél? Daarvoor moet je wat dieper graven: kijk eens naar wat voor stressoren aan de basis liggen. Daar gaan we in deze longread dieper op in. Zo helpen we je graag werkdruk in je team bespreekbaar én behapbaar te maken.
Misschien merk je het al in je eigen team, maar ook op grotere schaal zijn de signalen duidelijk: werkdruk neemt toe. Redenen genoeg daarvoor: zo is er de arbeidsmarktkrapte, het stijgend absenteïsme en het hogere verloop. Voeg daar nog de komst van AI bij, en je krijgt een werkcontext die tegelijk sneller én complexer is.
Volgens de Vlaamse Werkbaarheidsmonitor (SERV, 2023) ervaart 36,1% van de werknemers een hoge werkdruk – een forse stijging tegenover 31% in 2004. En die cijfers dateren nog van vóór corona, de hybride shift en de AI-revolutie. Werkdruk is dus niet langer een uitzondering, maar een realiteit voor velen.
En dat brengt jou als leidinggevende in een lastige positie. Want hoe weet je wanneer je moet ingrijpen? Of loslaten? Wanneer helpt een duwtje in de rug, en wanneer duwt het net richting overbelasting? Het antwoord begint bij het verschil tussen objectieve en ervaren werkdruk.
Hoe weet je als leidinggevende wanneer je moet ingrijpen? Of loslaten? Wanneer helpt een duwtje in de rug, en wanneer duwt het net richting overbelasting? Het antwoord begint bij het verschil tussen objectieve en ervaren werkdruk.
Werkdruk wordt klassiek gemeten aan de hand van drie vragen:
Op papier is dat een handige manier om trends te meten tussen sectoren of over de jaren heen. Maar jij als leidinggevende hebt daar weinig aan. Want zelfs als iemand op alle drie de vragen “nee” kan antwoorden, kan die zich toch totaal overbelast voelen.
Laten we dat even concreet maken met een (fictief) voorbeeld: Tom, een verpleegkundige, verzorgt op maandag tien patiënten in een shift van acht uur. Op dinsdag doet hij exact hetzelfde, maar loopt er iets mis bij een patiënt: een emotioneel gesprek volgt, en er is extra administratie nodig. Hij haalt het einde van zijn to-dolijst, maar voelt zich ’s avonds compleet leeg.
Volgens de klassieke meting: geen verschil. Volgens Tom? Een wereld van verschil
Wat Tom voelt, noemen we strain: de fysieke of mentale belasting die werk op je legt. Denk aan vermoeidheid, spanning, piekergedrag of het gevoel dat je hoofd niet meer mee wil. Strain is onvermijdelijk als je je inspant. Maar hoe zwaar die belasting voelt, hangt niet alleen af van de hoeveelheid werk, maar ook van het soort druk.
Sommige dagen vragen veel, maar geven ook energie. Andere dagen kosten je vooral energie. Het verschil zit ‘m in het onderscheid tussen twee soorten stressoren.
In de wetenschap maken we het onderscheid tussen:
Denk aan complexiteit, verantwoordelijkheid, deadlines. Zwaar, maar zinvol. Als mensen hiermee goed kunnen omgaan – met duidelijke kaders, erkenning en ondersteuning – dan kunnen ze floreren. Deze uitdagingen zorgen voor meer motivatie, jobtevredenheid en verbondenheid.
Concreet voorbeeld: je zwoegt (en vloekt misschien ook) op een belangrijke keynote. Hoewel het project je slaap en energie kost, voel je je na het geven van de presentatie toch ongelofelijk voldaan en zelfverzekerd. Hoewel het veel van je vroeg, zou je het achteraf gezien zo opnieuw doen.
Typische voorbeelden zijn bureaucratie, rolonduidelijkheid, vage prioriteiten, te veel administratie. Dit soort druk blokkeert of frustreert. Mensen hebben het gevoel dat hun inzet weinig zin heeft, wat leidt tot gelatenheid, afstand en uiteindelijk misschien ook uitval.
Concreet voorbeeld: je krijgt de vraag om dringend een keynote in elkaar te boksen. Hoewel de input vaag is en niemand antwoorden heeft, probeer je er toch het beste van te maken. Eens je presentatie klaar is, blijkt er maandenlang niets mee te gebeuren. Uit frustratie wil je even niemand meer horen.
Beide stressoren zorgen voor strain. Maar alleen challenges kunnen ook positief uitwerken; ze vormen een kans om te groeien. Hindrances daarentegen trekken energie weg én ondermijnen motivatie.
Het verschil zit vaak niet in de hoeveelheid werk, maar in de beleving ervan. En daar kan jij impact op hebben.
Bij challenge stressoren laat je werkdruk positief uitwerken door hulpbronnen aan te reiken. Ondersteun bij prioriteiten, geef erkenning, bied ruimte voor reflectie. Laat mensen het gevoel krijgen dat hun inspanning gezien wordt en dat ze erdoor groeien. En niet te vergeten: zorg ook voor voldoende deconnectie.
Met hindrance stressoren ga je dan weer anders om: probeer vooral ballast te schrappen. Kijk kritisch naar processen, administratieve rompslomp, rolverdeling en bureaucratie. Hier helpt geen compliment – hier helpt actie. Leiderschap is dan: blokkades benoemen én wegnemen. Zodat werk weer werk wordt, en geen frustratie.
Hoe weet je welk type stressor speelt? Door het gesprek aan te gaan. Een praktisch hulpmiddel daarvoor zijn de werkdrukkwadranten. Ze brengen twee dimensies in kaart:
De combinatie van die twee levert vier scenario’s op:
Duidelijk | Onduidelijk | |
Hoog intens | Uitdagend, kan motiveren mits herstel | Chaotisch, meer kans op stress en fouten |
Laag intens | Productief, ruimte om te groeien | Demotiverend, minder energie en betrokkenheid |
Natuurlijk valt niet elke stressor midden in een kwadrant. Het is vooral een tool om het gesprek aan te gaan en werkdruk concreet te maken, zodat je samen kan bespreken welke acties nodig zijn om naar een gunstiger kwadrant te verschuiven.
Aan de hand van herkenbare zinnen kan je detecteren waar iemand zich bevindt:
Wil je hier verder mee aan de slag binnen jouw organisatie? We maakten een eenvoudig werkdrukkompas dat je gratis kan downloaden, inclusief gespreksankers. Zo maak je werkdruk bespreekbaar – zonder dat je moet gokken wat er écht speelt.
Leidinggevenden hoeven niet in het duister te tasten als het over werkdruk gaat. Door te begrijpen welke soorten druk er spelen en hoe medewerkers die beleven, krijg je een veel gerichter zicht op wat helpt – en wat niet.
Is het een uitdaging? Dan is jouw rol: ondersteunen.
Is het een hinderpaal? Dan is jouw rol: blokkades wegnemen.
Zo wordt werkdruk niet alleen hanteerbaar, maar zelfs een hefboom voor motivatie en groei. Wil je naast het werkdrukkompas extra ondersteuning om er een krachtig en haalbaar gesprek van te maken? Laat het ons weten, we helpen je graag.
